Γράφουν οι Χάρης Κωνσταντάτος και Αλέξης Χαρίτσης
Το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται σε μια συγκυρία που στην Ελλάδα η κοινωνία επιχειρεί να ξανασηκώσει κεφάλι απέναντι στο μνημονιακό εφιάλτη και η αριστερά καλείται να προετοιμάσει και να προετοιμαστεί για τις αναγκαίες κοινωνικές και πολιτικές ανατροπές. Παράλληλα, αυτό το διάστημα, διαμορφώνονται νέα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά, που ίσως καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό και την ιστορική πορεία του χώρου.
Το κείμενο των θέσεων της απερχόμενης Κεντρικής Επιτροπής, που ομόφωνα αποτελεί τη βάση συζήτησης του συνεδρίου, ενσωματώνει σε σημαντικό βαθμό στην ανάλυση και τη στρατηγική του στοιχεία για μια αριστερή πολιτική κοινωνικού-οικολογικού μετασχηματισμού της παραγωγικής διαδικασίας που είναι -ίσως περισσότερο από ποτέ- αναγκαίος σήμερα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς η συζήτηση στην αριστερά και τα κινήματα διεθνώς συνδέει πλέον οργανικά την ανάλυσή της για την καπιταλιστική κρίση και τις διεκδικήσεις της για το μέλλον με την ριζοσπαστική οικολογική κριτική και τις κατευθύνσεις που αυτή θέτει.
Αυτό φαίνεται τόσο στην Ευρώπη, μέσα από τη συντονισμένη δράση των κομμάτων της ευρωπαϊκής αριστεράς και των πολύμορφων κινήσεων πολιτών, όσο και στη Λατινική και Βόρεια Αμερική όπου αναπτύσσεται έντονος προβληματισμός και σημαντικοί κοινωνικοί αγώνες ενάντια στην ιδεολογία του (νέου) «εξορυκτισμού», της καταστροφής των κοινών φυσικών αποθεμάτων, των μονόδρομων της νεοφιλελεύθερης «ανάπτυξης».
Η αριστερά στην Ελλάδα, ήδη από τις απαρχές της εγχώριας επιβολής του νεοφιλελεύθερου σχεδίου, την περίοδο των μεγάλων έργων και της Ολυμπιάδας, της «απελευθέρωσης» των αγορών και τις πρώτες ιδιωτικοποιήσεις εταιρειών κοινής ωφέλειας είχε «προειδοποιήσει» για τα επερχόμενα αδιέξοδα, για τον εγγενώς κρισιακό χαρακτήρα του επιβαλλόμενου από τις εγχώριες και ευρωπαϊκές ελίτ και το δικομματισμό μοντέλου «ανάπτυξης».
Ενός μοντέλου που βασίστηκε στην απομύζηση και σπατάλη δημόσιων πόρων και στην κυριαρχία των δυνάμεων της αγοράς επί των συλλογικών αγαθών. Σήμερα, όπως έχει επαρκώς τεκμηριωθεί, η συγκυρία της κρίσης επιτρέπει στις κυρίαρχες δυνάμεις να επιχειρήσουν την ολοκληρωτική «κινεζοποίηση» του νότου της Ευρώπης, σε μια διαδικασία που περιλαμβάνει την εκποίηση και καταστροφή των κοινών φυσικών πόρων και αποθεμάτων.
Να θέσουμε (εγκαίρως) διαφορετικά ερωτήματα…
Στη συγκυρία της πολύπλευρης κρίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει (όπως ρητά διακηρύσσουμε, αλλά σπάνια… καταφέρνουμε) να διατυπώσει διαφορετικά τα ερωτήματα για τις σημερινές προοπτικές ανάταξης της οικονομίας και της παραγωγής, για τη δημιουργία απασχόλησης και αξιών.
Ο κοινωνικός-οικολογικός μετασχηματισμός που επιδιώκουμε –διακριτός και αντιπαραθετικός προς μοντέλα «πράσινης» καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά και μακριά από τις κληρονομημένες μας βεβαιότητες για την «ανάπτυξη» μέσω του παραγωγισμού και της εξάντλησης των παραγωγικών δυνάμεων, μπορεί να αποτελέσει κεντρική καθοδηγητική αρχή για την εκπόνηση ενός νέου πολιτικού σχεδίου που θα μπορεί να κινητοποιήσει τις πιο δημιουργικές δυνάμεις του τόπου. Και ιδίως, να μετατοπίσει το πεδίο του δημόσιου διαλόγου που κυριαρχείται από τις παραδοχές και τα αυτονόητα που θέτουν οι κυρίαρχοι κύκλοι.
Επιπλέον, η στρατηγική του κοινωνικού-οικολογικού μετασχηματισμού, νοούμενη όχι απλώς ως μια απόπειρα «πρασινίσματος» του υφιστάμενου παραγωγικού μοντέλου ή μετάβασης σε σχετικά «καθαρότερες» μορφές ενέργειας, αλλά ως μέρος ενός συνολικότερου σχεδίου ριζικής αλλαγής του οικονομικού υποδείγματος και των κοινωνικών σχέσεων, συναρτάται και επικοινωνεί με τις άλλες κεντρικές ιδέες της πολιτικής μας πρότασης: Αναφέρεται σε μια οικονομία των αναγκών με επίκεντρο τον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον και όχι την επιδίωξη γενικώς της «ανταγωνιστικότητας», ταιριάζει με τις προδιαγραφές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και όχι εκείνες των εμπορευματικών ροών που διαμορφώνουν τα μονοπώλια, εστιάζει στην περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη και όχι αορίστως στην «εθνική» οικονομία. Επιπλέον, δεν επαφίεται στους «τεχνοκράτες» ειδικούς του κράτους και της αγοράς, αλλά θέτει στο επίκεντρο τα ενεργά κοινωνικά υποκείμενα για την εκπόνηση και υλοποίησή της, ενσωματώνοντας έτσι το πρόταγμα για δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα.
… Με πολιτικά συντεταγμένο τρόπο:
Αναμφίβολα η διαδικασία συγκρότησης ενός νέου οράματος που θα συνεγείρει την κοινωνία δεν είναι εύκολη υπόθεση για τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα σχετικά ζητήματα είναι πολυσύνθετα, ενώ στο εσωτερικό μας συνυπάρχουν ιδεολογικές παραδόσεις και πολιτικές γενεαλογίες, που ιεραρχούν διαφορετικά προτεραιότητες και κατευθύνσεις. Όμως, οι απαντήσεις δεν μπορεί να δοθούν μέσα από την επιδίωξη παραλυτικών ισορροπιών σε θέσεις που δεν συγκροτούν συνεκτικό προγραμματικό λόγο.
Οι προγραμματικοί μας άξονες δεν μπορεί να είναι παράθεση ασύμπτωτων αιτημάτων που το μόνο που καταφέρνουν είναι να «ηχούν ευχάριστα στα αυτιά» (ορισμένων), αλλά που δεν εξοπλίζουν τα μέλη μας και την κοινωνία που μας ακούει για τις δύσκολες πολιτικο-ιδεολογικές μάχες που έρχονται γύρω από τα ζητήματα της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Οφείλουν δε να συνδιαλέγονται με το συνολικό στρατηγικό μας σχέδιο, βραχυπρόθεσμα αλλά και στο μακρύ χρόνο.
Με αυτή την έννοια, η πολιτική μας για τη διαχείριση των φυσικών συλλογικών πόρων και αποθεμάτων και την κατεύθυνση της ανάπτυξης δεν μπορεί να συμβαδίζει με την εμμονή στην -υποτίθεται φιλολαϊκή- εκμετάλλευση του «εθνικού» ορυκτού πλούτου που καθιστά τους τόπους των ανθρώπων απλά κρίκους σε παγκόσμιες αλυσίδες αξίας που δεν ελέγχονται από τις κοινωνίες και τους δημοκρατικούς θεσμούς. Δεν μπορεί να φαντασιώνεται τη «γεωπολιτική» αναβάθμιση της θέσης της χώρας, μέσα από την περαιτέρω ενσωμάτωσή της σε εντεινόμενους παγκόσμιους ανταγωνισμούς για τον έλεγχο των πηγών και αγωγών ενέργειας και πρώτων υλών. Δεν μπορεί να στοχεύει στην αντικατάσταση των δυνάμεων της αγοράς που σήμερα εκπονούν και υλοποιούν αναπτυξιακά σχέδια για το κεφάλαιο με «κόκκινους μάνατζερ» που δήθεν θα κληθούν να διαχειριστούν το ίδιο μοντέλο ανάπτυξης προς όφελος του λαού.
Αν θέλουμε να συμβάλλουμε στη συγκρότηση μιας νέας κοινωνικής δυναμικής που θα πάρει πάνω της την υλοποίηση ενός χειραφετητικού πολιτικού σχεδίου, θα χρειαστεί να αποστούμε από μια αφήγηση για την ευημερία και την παραγωγική ανασυγκρότηση που αποτελεί αντεστραμμένο είδωλο της κυρίαρχης νεοφιλελεύθερης αφήγησης. Θα χρειαστεί συνεπώς μεγάλη «προγραμματική φαντασία» για να επανακαθορίσουμε ιδεολογικά φορτισμένους όρους όπως «ανάπτυξη», παραγωγική ανασυγκρότηση και ευημερία.
Κάτι τέτοιο, μπορεί μόνο να προκύψει μέσα από συγκροτημένες κομματικές δομές και λειτουργίες που θα τεκμηριώνουν τα υπαρκτά διλλήματα και εντάσεις αλλά και θα διαμορφώνουν τους όρους για την αντιμετώπισή τους, με δημοκρατικό και περιεκτικό τρόπο και όχι μέσα από την ανάθεση και την υποκατάσταση των κοινωνικών υποκειμένων από το («πρωτοπόρο») κόμμα…
Ας ελπίσουμε ο διάλογος σήμερα για το συνέδριο και στο άμεσο μέλλον ανοιχτά με τα κινήματα και τους πολίτες, να ανταποκριθεί στις πιεστικές αναγκαιότητες. Επαφίεται στον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ, τα μέλη των οργανώσεων και των οργάνων που θα εκλεγούν, να προχωρήσουν σε αυτή την κατεύθυνση, με αυτοπεποίθηση αλλά και αναστοχαστικότητα. Η περίοδος των βεβαιοτήτων έχει οριστικά παρέλθει και όσοι ισχυρίζονται πως έχουν έτοιμες απαντήσεις απλά θολώνουν τα νερά και καλλιεργούν αυταπάτες για υποτιθέμενα «μαγικά ραβδάκια» που κατέχουμε… «Προχωράμε ρωτώντας» λοιπόν, αλλά πάντως προχωράμε…
Χάρης Κωνσταντάτος, μέλος γραμματείας Τμήματος περιβάλλοντος-οικολογίας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
Αλέξης Χαρίτσης, μέλος γραμματείας Τμήματος ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
Το κείμενο των θέσεων της απερχόμενης Κεντρικής Επιτροπής, που ομόφωνα αποτελεί τη βάση συζήτησης του συνεδρίου, ενσωματώνει σε σημαντικό βαθμό στην ανάλυση και τη στρατηγική του στοιχεία για μια αριστερή πολιτική κοινωνικού-οικολογικού μετασχηματισμού της παραγωγικής διαδικασίας που είναι -ίσως περισσότερο από ποτέ- αναγκαίος σήμερα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς η συζήτηση στην αριστερά και τα κινήματα διεθνώς συνδέει πλέον οργανικά την ανάλυσή της για την καπιταλιστική κρίση και τις διεκδικήσεις της για το μέλλον με την ριζοσπαστική οικολογική κριτική και τις κατευθύνσεις που αυτή θέτει.
Αυτό φαίνεται τόσο στην Ευρώπη, μέσα από τη συντονισμένη δράση των κομμάτων της ευρωπαϊκής αριστεράς και των πολύμορφων κινήσεων πολιτών, όσο και στη Λατινική και Βόρεια Αμερική όπου αναπτύσσεται έντονος προβληματισμός και σημαντικοί κοινωνικοί αγώνες ενάντια στην ιδεολογία του (νέου) «εξορυκτισμού», της καταστροφής των κοινών φυσικών αποθεμάτων, των μονόδρομων της νεοφιλελεύθερης «ανάπτυξης».
Η αριστερά στην Ελλάδα, ήδη από τις απαρχές της εγχώριας επιβολής του νεοφιλελεύθερου σχεδίου, την περίοδο των μεγάλων έργων και της Ολυμπιάδας, της «απελευθέρωσης» των αγορών και τις πρώτες ιδιωτικοποιήσεις εταιρειών κοινής ωφέλειας είχε «προειδοποιήσει» για τα επερχόμενα αδιέξοδα, για τον εγγενώς κρισιακό χαρακτήρα του επιβαλλόμενου από τις εγχώριες και ευρωπαϊκές ελίτ και το δικομματισμό μοντέλου «ανάπτυξης».
Ενός μοντέλου που βασίστηκε στην απομύζηση και σπατάλη δημόσιων πόρων και στην κυριαρχία των δυνάμεων της αγοράς επί των συλλογικών αγαθών. Σήμερα, όπως έχει επαρκώς τεκμηριωθεί, η συγκυρία της κρίσης επιτρέπει στις κυρίαρχες δυνάμεις να επιχειρήσουν την ολοκληρωτική «κινεζοποίηση» του νότου της Ευρώπης, σε μια διαδικασία που περιλαμβάνει την εκποίηση και καταστροφή των κοινών φυσικών πόρων και αποθεμάτων.
Να θέσουμε (εγκαίρως) διαφορετικά ερωτήματα…
Στη συγκυρία της πολύπλευρης κρίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει (όπως ρητά διακηρύσσουμε, αλλά σπάνια… καταφέρνουμε) να διατυπώσει διαφορετικά τα ερωτήματα για τις σημερινές προοπτικές ανάταξης της οικονομίας και της παραγωγής, για τη δημιουργία απασχόλησης και αξιών.
Ο κοινωνικός-οικολογικός μετασχηματισμός που επιδιώκουμε –διακριτός και αντιπαραθετικός προς μοντέλα «πράσινης» καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά και μακριά από τις κληρονομημένες μας βεβαιότητες για την «ανάπτυξη» μέσω του παραγωγισμού και της εξάντλησης των παραγωγικών δυνάμεων, μπορεί να αποτελέσει κεντρική καθοδηγητική αρχή για την εκπόνηση ενός νέου πολιτικού σχεδίου που θα μπορεί να κινητοποιήσει τις πιο δημιουργικές δυνάμεις του τόπου. Και ιδίως, να μετατοπίσει το πεδίο του δημόσιου διαλόγου που κυριαρχείται από τις παραδοχές και τα αυτονόητα που θέτουν οι κυρίαρχοι κύκλοι.
Επιπλέον, η στρατηγική του κοινωνικού-οικολογικού μετασχηματισμού, νοούμενη όχι απλώς ως μια απόπειρα «πρασινίσματος» του υφιστάμενου παραγωγικού μοντέλου ή μετάβασης σε σχετικά «καθαρότερες» μορφές ενέργειας, αλλά ως μέρος ενός συνολικότερου σχεδίου ριζικής αλλαγής του οικονομικού υποδείγματος και των κοινωνικών σχέσεων, συναρτάται και επικοινωνεί με τις άλλες κεντρικές ιδέες της πολιτικής μας πρότασης: Αναφέρεται σε μια οικονομία των αναγκών με επίκεντρο τον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον και όχι την επιδίωξη γενικώς της «ανταγωνιστικότητας», ταιριάζει με τις προδιαγραφές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και όχι εκείνες των εμπορευματικών ροών που διαμορφώνουν τα μονοπώλια, εστιάζει στην περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη και όχι αορίστως στην «εθνική» οικονομία. Επιπλέον, δεν επαφίεται στους «τεχνοκράτες» ειδικούς του κράτους και της αγοράς, αλλά θέτει στο επίκεντρο τα ενεργά κοινωνικά υποκείμενα για την εκπόνηση και υλοποίησή της, ενσωματώνοντας έτσι το πρόταγμα για δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα.
… Με πολιτικά συντεταγμένο τρόπο:
Αναμφίβολα η διαδικασία συγκρότησης ενός νέου οράματος που θα συνεγείρει την κοινωνία δεν είναι εύκολη υπόθεση για τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα σχετικά ζητήματα είναι πολυσύνθετα, ενώ στο εσωτερικό μας συνυπάρχουν ιδεολογικές παραδόσεις και πολιτικές γενεαλογίες, που ιεραρχούν διαφορετικά προτεραιότητες και κατευθύνσεις. Όμως, οι απαντήσεις δεν μπορεί να δοθούν μέσα από την επιδίωξη παραλυτικών ισορροπιών σε θέσεις που δεν συγκροτούν συνεκτικό προγραμματικό λόγο.
Οι προγραμματικοί μας άξονες δεν μπορεί να είναι παράθεση ασύμπτωτων αιτημάτων που το μόνο που καταφέρνουν είναι να «ηχούν ευχάριστα στα αυτιά» (ορισμένων), αλλά που δεν εξοπλίζουν τα μέλη μας και την κοινωνία που μας ακούει για τις δύσκολες πολιτικο-ιδεολογικές μάχες που έρχονται γύρω από τα ζητήματα της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Οφείλουν δε να συνδιαλέγονται με το συνολικό στρατηγικό μας σχέδιο, βραχυπρόθεσμα αλλά και στο μακρύ χρόνο.
Με αυτή την έννοια, η πολιτική μας για τη διαχείριση των φυσικών συλλογικών πόρων και αποθεμάτων και την κατεύθυνση της ανάπτυξης δεν μπορεί να συμβαδίζει με την εμμονή στην -υποτίθεται φιλολαϊκή- εκμετάλλευση του «εθνικού» ορυκτού πλούτου που καθιστά τους τόπους των ανθρώπων απλά κρίκους σε παγκόσμιες αλυσίδες αξίας που δεν ελέγχονται από τις κοινωνίες και τους δημοκρατικούς θεσμούς. Δεν μπορεί να φαντασιώνεται τη «γεωπολιτική» αναβάθμιση της θέσης της χώρας, μέσα από την περαιτέρω ενσωμάτωσή της σε εντεινόμενους παγκόσμιους ανταγωνισμούς για τον έλεγχο των πηγών και αγωγών ενέργειας και πρώτων υλών. Δεν μπορεί να στοχεύει στην αντικατάσταση των δυνάμεων της αγοράς που σήμερα εκπονούν και υλοποιούν αναπτυξιακά σχέδια για το κεφάλαιο με «κόκκινους μάνατζερ» που δήθεν θα κληθούν να διαχειριστούν το ίδιο μοντέλο ανάπτυξης προς όφελος του λαού.
Αν θέλουμε να συμβάλλουμε στη συγκρότηση μιας νέας κοινωνικής δυναμικής που θα πάρει πάνω της την υλοποίηση ενός χειραφετητικού πολιτικού σχεδίου, θα χρειαστεί να αποστούμε από μια αφήγηση για την ευημερία και την παραγωγική ανασυγκρότηση που αποτελεί αντεστραμμένο είδωλο της κυρίαρχης νεοφιλελεύθερης αφήγησης. Θα χρειαστεί συνεπώς μεγάλη «προγραμματική φαντασία» για να επανακαθορίσουμε ιδεολογικά φορτισμένους όρους όπως «ανάπτυξη», παραγωγική ανασυγκρότηση και ευημερία.
Κάτι τέτοιο, μπορεί μόνο να προκύψει μέσα από συγκροτημένες κομματικές δομές και λειτουργίες που θα τεκμηριώνουν τα υπαρκτά διλλήματα και εντάσεις αλλά και θα διαμορφώνουν τους όρους για την αντιμετώπισή τους, με δημοκρατικό και περιεκτικό τρόπο και όχι μέσα από την ανάθεση και την υποκατάσταση των κοινωνικών υποκειμένων από το («πρωτοπόρο») κόμμα…
Ας ελπίσουμε ο διάλογος σήμερα για το συνέδριο και στο άμεσο μέλλον ανοιχτά με τα κινήματα και τους πολίτες, να ανταποκριθεί στις πιεστικές αναγκαιότητες. Επαφίεται στον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ, τα μέλη των οργανώσεων και των οργάνων που θα εκλεγούν, να προχωρήσουν σε αυτή την κατεύθυνση, με αυτοπεποίθηση αλλά και αναστοχαστικότητα. Η περίοδος των βεβαιοτήτων έχει οριστικά παρέλθει και όσοι ισχυρίζονται πως έχουν έτοιμες απαντήσεις απλά θολώνουν τα νερά και καλλιεργούν αυταπάτες για υποτιθέμενα «μαγικά ραβδάκια» που κατέχουμε… «Προχωράμε ρωτώντας» λοιπόν, αλλά πάντως προχωράμε…
Χάρης Κωνσταντάτος, μέλος γραμματείας Τμήματος περιβάλλοντος-οικολογίας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
Αλέξης Χαρίτσης, μέλος γραμματείας Τμήματος ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου